سرطان کولون و رکتوم، پیشگیری و تشخیص زودرس

آیا شما می دانید؟
سرطان کولون و رکتوم یکی از شایع ترین سرطان ها در جهان بوده  دومین عامل مرگ و میر ناشی از سرطان درجهان می باشد متأسفانه در ایران روند این بیماری رو به افزایش است طبق آمار جدید در کشور ما، این بیماری نزدیک به نیمی از موارد، افراد ۵۰ سال یا زیر ۵۰ سال را مبتلا می سازد و در اغلب موارد سمت راست روده را گرفتار می سازد.

 طبق آمارها و تجریه های بدست آمده، سرطان کولون و رکتوم یکی از بهترین نوع سرطان در انسان بوده که با اقدامات پیشگیری و غربالگری در مورد آن توانسته اند تا ۹۰% از بروز بیمای جلوگیری نماید. بنابراین:

سرطان روده بزرگ بیماری کشنده ای است اما قابل پیشگیری و درمان می باشد.

• بیایید فراتر از بیماران بنگریم
• دوستان و بستگان بیمار خود را از سرطان کولون و رکتوم نجات دهیم.
• اخذ تاریخچه فامیلی کلید اصلی پیشگیری است.
• پیشگیری و تشخیص زودرس را در برنامه های طبابت خود تدوین نمایید. شما هم می توانید از این سرطان پیشگیری نمایید.

بیماریزایی (پاتوژنز)
خوشبختانه سرطان کولون و رکتوم یکی از بهترین الگوهای سرطان به منظور پیشگیری و تشخیص طودرس است. تغییر ماهیت سلول اپی تلیال به پولیپ آدنوماتوز و سپس به سرطان، طولانی است و
این فرصت هم برای بیمار و هم برای پزشکان از اهمیت برخوردار است تا با اقدام مناسب و شناسایی ضایعه مشکوک و پولیپ، این روند را متوقف کرده و مانع ایجاد سرطان شود.
گرچه در برخی از موارد ممکن است ضایعه بدون پولیپوز باشد، در چنین شرایطی اخذ شجره نامه به شناسایی افراد در معرض خطر کمک خواهد کرد و کولونوسکوپی کامل می تواند در پیشگیری، نقش مهمی ایفا نماید. برا این اساس سرطان کولون و رکتوم با تشخیص زودرس قابل پیشگیری است.

علائم سرطان کولون و رکتوم
علائم سرطان کولو و رکتوم گسترده و متنوع است و اغلب اختصاصی نیست، معل الوصف در صورت احساس چنین علائمی به پزشک مراجعه نمایید:

1. وجود یبوست و یا اسهال جاد بخصوص در سنین بالا و یا توأمان اسهال و یبوست که قبلاً در شما وجود نداشته است.
2. مدفوع باریک
3. وجود خون در مدفوع
4. احساس عدم تخلیه کامل بعد از عمل دفع
5. نفخ و گاز بیش از حد انتظار شما
6. درد و قولنج های شکمی همراه با نفخ که قبلاً وجود نداشته است.
7. ضعف و بی حالی و خستگی
8. کاهش وزن ناخواسته

آیا لازم است برای شروع اقدامات منتظر شروع علائم بمانیم؟

هرگز، زیرا اغلب سرطان ها که در مرحله علائم تشخیص داده می شوند پیش آکهی خوبی ندارند

به نظر شما چه سانی در معرض خطر هستند؟

1. اصولاً سرطان کولون و رکتوم در اکثر جوامع با افزایش سن افزایش می یابد. بنابراین سنین بالای ۵۰ سال خود بعنوان یک عامل خطر محسوب می شود.
2. خود فرد مبتلا به سرطان کولون و رکتوم و یا پولیپ روده باشد.
3. بستگان درجه یک یا دو فرد مبتلا به سرطان کولون و رکتوم یا پولیپ روده باشد.
4. سابقه بیماری های زمینه ای از جمله بیماریهای التهابی روده در فرد باشد.

نکات:

• میزان خطر ابتلا در عموم جامعه  بر اساس سن ۶% است
• با وجود سابقه ابتلا به سرطان کولون و رکتوم در یک فرد از افراد خانواده درجه یک، خطر ابتلا در فرد ۲ تا ۳ برابر است.
• وجود سابقه ابتلا به سرطان کولون و رکتوم در دو نفر از افراد خانواده درجه یک خطر را ۳ تا ۴ برابر می کند.
• با وجود یک نفر مبتلا در بستگان درجه دو یا سه خطر ۱٫۵ برابر (یک و نیم ) است.
• دو فرد مبتلا در بستگان درجه ۲ خطر را ۲ تا ۳ برابر می کند.
• بروز پولیپ آدنوماتوز در اقوام درجه یک خطر را ۲ برابر می کند.
• در صورت مشاهده پولیپ در افراد زیر ۵۰ سال اقوام درجه یک خطر را ۲٫۵ برابر (دو و نیم ) می کند.

چه اقداماتی را می توان به منظور پیشگیی از سرطان کولون و رکتوم انجام داد؟

1. اخذ تاریخچه خانوادگی و ترسیم شجره نامه
2. انجام مشاوره حضوری و ارزیابی بیماران در معرض خطر با توجه به شجره نامه و تاریخچه بیمار
3. معرفی افراد در معرض خطر به واحد غربالگری که شامل کولونوسکوپی و در صورت وجود پولیپ، پولیپکتومی است.
4. در صورت نیاز انجام آزمون های ژنتیک و معرفی افراد به واحد ژنتیک است.

با نجام اقدامات فوق جان بسیاری از هموطنان را نجات می دهید همان گونه که در سایرکشورها انجام می شود.

مهمترین روش های غربالگری و تشخیص زودرس:

1. آزمایش خون مخفی مدفوع
2. سیگموئیدوسکوپی
3. باریم انما با تزریق هوا
4. کولونوسکوپی
5. آزمون DNA در موفوع

اما در بین تمام آزمون های فوق در حال حاضر مهم ترین و مؤثرترین آنها انجام کولونوسکوپی کامل است زیرا این اقدام توانسته در ۹۰% موارد از بروز بیمای جلوگیری نماید.
کولونوسکوپی مطمئن ترین روش غربالگری و تشخیص برای افراد در معرض خطر سرطان روده بزرگ در هر سنی می باشد.
اخذ تاریخچه خانوادگی، ترسیم شجره نامه و انجام تست های ژنتیک یکی از بهترین روش های شناسایی بیماری های ارثی سرطان کولون و رکتوم است.

چرا اقدامات پیشگیری مؤفقیت آمیز نبوده است؟

• دم اخذ تاریخچه فامیلی و شجره نامه
• عدم توجه پزشکان به علائم خونریزی در فرد مبتلا
• عدم علاقه افراد به انجام تست های غربالگری
• انجام کولونوسکوپی ناقص توسط پزشکان غیر متبحر